'WRITE YOUR LEGACY'
Merijn Zeeman, sinds 1 december 2024 algemeen directeur van AZ, kan intens genieten van AZ. Bijvoorbeeld als het publiek in extase raakt wanneer Alkmaarder Kees Smit het veld betreedt. Van de eigen jeugdopleiding, die veel jonge spelers met succes klaarstoomt voor het betaalde voetbal. Van de bekerfinale die na een zinderende ontknoping tegen Heracles werd bereikt. Maar hij geniet vooral van de vele talentvolle AZ-medewerkers. “Toen ik hier begon en hen ontmoette, was ik echt aangenaam verrast.”
INTO business interviewt voor elke uitgave een (semi-)landelijke bekendheid die op spraakmakende wijze onderneemt of leiding geeft. Dit keer is dat Merijn Zeeman, die voetbalclub AZ als algemeen directeur met een opzienbarende werkwijze naar grotere hoogte wil brengen.
Dit interview gaat nauwelijks over geld, sponsors of voetbal. Dit verhaal gaat vooral over mensen die, zoals Merijn Zeeman zegt, gehoord, gezien en begrepen willen worden. “Als je hen vertrouwen, zeggenschap, gedeelde verantwoordelijkheid en ruimte geeft om zichzelf te ontwikkelen, dan kan dat niet anders dan tot succes leiden.”
Voor hem is deze visie niets nieuws onder de zon. Geïnspireerd door het wereldberoemde boek Legacy van James Kerr veranderden Merijn Zeeman en zijn toenmalige collega’s de cultuur bij wielerploeg Jumbo-Visma. Niet de leiding, maar de medewerkers bepaalden hoe die cultuur eruit moest zien. Een proces van verandering volgde en dat leidde uiteindelijk tot een ongekend goed resultaat. Nu wil hij de 15 principes, uiteengezet in de bestseller, ook inburgeren bij AZ.
Vlieg in formatie
Merijn Zeeman wil hetzelfde kunstje opnieuw flikken
Merijn loopt van de stadionentree naar zijn kantoor. Onderweg feliciteert hij elke collega die hij tegenkomt met de winst die AZ de avond ervoor boekte op Heracles. Daarmee wil hij zeggen: dit succes is het succes van iedereen die bij AZ werkzaam is, conform een van de principes in Legacy: ‘Vlieg in formatie. Niemand is groter dan de organisatie. Je bent een collectief’.
Of, zoals Merijn zegt: “Je wint en verliest met elkaar en deelt dus in goede en slechte tijden de verantwoordelijkheid.”
Legacy, waarin de principes worden beschreven die de All Blacks (het Nieuw-Zeelandse rugbyteam) hanteert, draait om leiderschap in organisaties die van binnenuit tot wasdom komen. Vertaald naar AZ houdt dat volgens Merijn in: “Ik bepaal hier niet wat er gebeurt, dat bepalen de zeshonderd mensen die hier werken. Zij vertellen waar we met AZ naartoe willen en wat daarbij de gewenste gedragsnormen zijn. Om deze transitie te realiseren, is tijd nodig. Maar ik kan je vertellen dat het veranderingsproces is ingezet.”
Krachtig definiëren
Vooropgesteld, Merijn werkt bij een club die al jaren goed presteert en financieel kerngezond is. Hij roemt de club dan ook en is oprecht trots dat hij hier, in de stad waar hij opgroeide, werkzaam mag zijn. “Robert Eenhoorn, mijn voorganger, en technisch directeur Max Huiberts hebben fantastisch werk geleverd. Er staat een geweldig fundament en er is een heel goed en vooruitstrevend beleid gevoerd.’’ Toch is de cultuur in ontwikkeling. “Samen gaan we heel krachtig definiëren wat onze nieuwe cultuur wordt. Iedereen hier is bepalend voor wie we zijn, wat we doen en hoe we met elkaar omgaan. Daarna gaan we een strategie bepalen en actief aan die cultuur bouwen. Wat voor mij als een paal boven water staat is: welke werknemer je over een paar maanden ook spreekt, iedereen weet dan wat onze kernwaarden zijn en leeft die ook.”
Hij laat even een korte stilte vallen. Dan zegt hij: “Het maakt niet uit of je hier voetbalt of in de keuken werkt. Iedereen is even belangrijk. De boodschap die we daarbij laten uitgaan is: the future is ours. Door de nieuwe cultuur te definiëren en uit te dragen, bepalen wij die toekomst zelf. Zo bouw je een huis.”
Niet het grootste budget
“Bij Team Jumbo-Visma (waar hij sportief directeur was, red.) wist iedereen waar we het voor deden. Het vizier van een ieder was gericht op datgene wat en hoe we dat wilden bereiken. Het kostte geen moeite om de neuzen dezelfde kant uit te houden, omdat iedereen zelf voor die richting had gekozen. Heus, deze omslag was niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. Dat kostte serieus tijd. Maar uiteindelijk leidde dat wel tot grote successen, met 2023 als het jaar waarin we iets presteerden wat geen enkele andere wielerploeg ooit had gepresteerd: ondanks dat we niet het grootste budget hadden, wonnen we de drie grootste wielerrondes ter wereld.”
Levensproject
Jumbo-Visma was zijn levensproject. Hij stopte er 13 jaar lang ziel en zaligheid in. “Ik dacht alleen maar aan het team. Ik ben dankbaar dat ik die periode heb mogen meemaken. Het waren zeer intensieve jaren die mijn leven hebben gevormd. Ik weet nu wat de principes, zoals beschreven in Legacy, voor een organisatie kunnen betekenen. Hoewel ik onnoemelijk veel uren in AZ stop, sta ik om die reden meer ontspannen in de wedstrijd. Ik ben 46 jaar en weet inmiddels dat als je er iets instopt, er ook iets uitkomt. Dus heb ik er het diepste vertrouwen in dat wij hier nog vele mooie avonturen gaan beleven.”
Natuurlijk is Merijn trots dat AZ voor het eerst in twaalf jaar weer een grote prijs kan pakken. Maar of Go Ahead Eagles in de Kuip nu wel of niet wordt verslagen, het proces van de cultuurverandering is dan nog steeds gaande en verdient ook daarna nog alle aandacht. “Natuurlijk, als je wint gaan dingen makkelijker. Maar dat is een dooddoener. Het is juist de kunst om, zowel bij winst als verlies, gefocust te blijven op wat we doen en waarom.”
Het kapitaal van AZ
Het kapitaal van AZ, dat zijn volgens Merijn de mensen die er werken. “Iedereen hier heeft een talent. Breng dat talent samen in collectieve denkkracht en je zult versteld staan wat er dan kan gebeuren. En als ik zeg collectief, dan bedoel ik dat ook letterlijk. Onze koks zijn ook verantwoordelijk voor de sportieve prestaties, zoals de spelers en de hoofdtrainer net zo goed verantwoordelijk zijn voor het eten dat onze koks bereiden.”
'Niemand hier is groter dan de organisatie'
Dan gaat het toch even over geld. Dat Ajax, Feyenoord en PSV een groter budget hebben, doet Merijn weinig. “Als je minder geld hebt, moet je zorgen dat je slimmer en beter bent. Creëer je eigen gewenste cultuur en geef alle mensen vertrouwen, zeggenschap, gedeelde verantwoordelijkheid en ruimte om tot ontwikkeling te komen. Dan speelt geld ineens een veel beperktere rol.” Dus wil hij hetzelfde kunstje bij AZ flikken. “Bij Jumbo-Visma werkte het en bij AZ, zo geloof ik heilig, gaat het ook werken.”
Plant trees you will never see
Of het daarbij hinderlijk is dat mensen in de voetballerij passanten zijn? Merijn schudt zijn hoofd. “Uiteindelijk is iedereen een passant, maar dat maakt voor het doel niet uit. ‘Write your legacy, leave the journey in a better place and so, plant trees you will never see’, schrijft James Kerr. Neem bijvoorbeeld onze hoofdtrainer. Die stopt nu een zaadje in de grond, maar waarschijnlijk zal hij niet meemaken dat daar ooit een grote sterke boom uit voortkomt.” Alle medewerkers van AZ krijgen het boek Legacy? “Nee hoor, ik ga daarna niet vragen of ze het gelezen hebben. Ik geloof namelijk in eigen verantwoordelijkheid. Ik weet wel dat iedereen bij Jumbo-Visma het boek gelezen had.”