Met Familiezaken aan tafel: van impasse naar beweging

Omdat familiebedrijfsopvolging meer omvat dan cijfers

De zussen Carola en Liane de Ruijter richtten Familiezaken twaalf jaar geleden op, er heilig van overtuigd dat meer aandacht nodig was voor de relationele kant in opvolging binnen familiebedrijven. Het begin was klein, met kleinere familiebedrijven. Maar na twaalf jaar zitten de zussen met middelgrote tot grote familiebedrijven aan tafel om opvolging in goede banen te leiden.

De zussen Carola en Liane de Ruijter.

Een familiebedrijf is complex. Carola: “Je bent familie van elkaar, maar ook zakelijk partner. Je vervult verschillende rollen.” Van dichtbij zagen Carola en Liane hoe het niet moest. In het familiebedrijf van hun opa en oma was er gedoe rond de opvolging. “Er is zoveel leed in bedrijfsfamilies, terwijl dat je dat voorkomt met openheid en vertrouwen.” Gelukkig groeit de aandacht voor de mens in bedrijfsopvolging, merkt Familiezaken. “Een ondernemer zei laatst: ik wil me niet op mijn sterfbed realiseren dat ik er een puinhoop van heb gemaakt.”

Nieuwe generatie

Hoewel elk familiebedrijf uniek is, zijn familiedynamieken en patronen vergelijkbaar. Liane: “In elke familie speelt iets. En de problemen binnen familiebedrijven vinden hun oorsprong meestal in het verleden, in iets wat nooit is uitgesproken of opgelost. Soms gaat het zelfs terug naar een eerdere generatie, en zie je dat de nieuwe generatie onbewust nog bezig is het verleden recht te zetten. Dat is hoe systemische wetten werken – ze herhalen zich, totdat iets wordt erkend of hersteld. Bij Familiezaken werken we in die onderstroom: we breken de onzichtbare, vaak onbesproken dynamiek open. Denk aan emoties, spanningen of machtsverhoudingen die diep doorwerken in gedrag en samenwerking.”

Rigoureuze beslissingen

“Om een voorbeeld te geven: ik begeleid nu twee broers en twee zussen in een familiebedrijf. Hun vader bepaalde alles en nam ooit rigoureuze beslissingen – zoals het schrappen van ruim 200 vakantiedagen van een van de broers vanwege een slechte economische tijd. Die broer ervaarde het als onrecht. Nu, twintig jaar later bij de bedrijfsopvolging, speelt dat nog steeds mee. Er is nooit openlijk over gesproken, en dat blijft knagen. En als je dat niet oplost, dan zit dat een succesvolle opvolging in de weg.”

Niet gezegd, wel gevoeld

Wat kunnen bedrijfsfamilies verwachten? Liane: “Met de hele familie doorlopen we een proces. Iedereen doet ertoe. Eerst is er de verkenning waarin de familie zichzelf en elkaar beter leert kennen, een cruciale fase. We stellen vragen: wat wordt niet gezegd, maar voel je wel? Waarom doe je wat je doet om bij deze familie te horen? Wat speelt er echt? Wat volgt is informatie die voor de familie vaak nog onbekend is. Verhalen en gevoelens die eerder onbenoemd bleven, worden zichtbaar. Vanaf dat moment kan er een voorwaartse beweging plaatsvinden.”

Nieuw perspectief

Carola: “Families komen bij ons met een bepaald perspectief: zo gaan we de opvolging doen. Maar zo is het bijna nooit. Je hebt met mensen te maken. Die krijgen inzichten, een ander perspectief op de situatie. Wij brengen lucht in de onderlinge familierelatie en daar plukt het bedrijf de vruchten van. Vaak draaien onze klanten, na onze begeleiding, financieel gezien, hun beste jaren ooit. Dat is op zich heel logisch want als het goed zit in de familierelatie, dan stroomt het in het bedrijf! Dat zorgt voor een stevig fundament..”

Liane: “Is er inzicht, dan kunnen we door naar de rolbepaling, de plan- en visieontwikkeling, het vastleggen van afspraken en de uiteindelijke overdracht. Familiezaken laat de fiscale en juridische kant van de bedrijfsopvolging over aan partnerspecialisten zoals accountants, fiscalisten en juristen. Voor een succesvolle overdracht heb je meer specialisten nodig.”

Aandacht voor overdragers

Dit jaar organiseerde Familiezaken een retraite, speciaal voor DGA’s die in een overdrachtsproces zitten. Carola: “Wij vonden: er ligt veel focus op de nieuwe generatie, maar waar is de aandacht voor de overdragende generatie? Want hoe ga je loslaten wat je met zoveel liefde en energie hebt opgebouwd? Dat is allesbehalve eenvoudig. Wij verbinden ondernemers en bieden hen ruimte om stil te staan bij: wie ben ik zonder het bedrijf? Hoe geef ik mijn toekomst vorm, en hoe draag ik op een goede manier over? Er ontstond herkenning, openheid, bewustwording en inzicht. Eén deelnemer zei:

‘Normaal deel ik 60% van mezelf, nu was dat 100%.’ Dat zegt alles. De volgende retraite staat komend najaar gepland. Daar kijken we enorm naar uit!”